Εφετείου Πειραιώς (Ναυτικό Ταμείο) 59/2011
1. Κατά την έννοια των άρθρων 105-106 ΚΙΝΔ, ο εφοπλιστής είναι αυτός που εκμεταλλεύεται για τον εαυτό του το πλοίο, το οποίο ανήκει κατά κυριότητα σε άλλο πρόσωπο. Η εκμετάλλευση αυτή μπορεί να στηρίζεται σε έννομη σχέση εμπράγματη ή ενοχική (επικαρπία, μίσθωση κ.λπ.) είτε σε απλή πραγματική κατάσταση. Βασική, πάντως, προϋπόθεση του εφοπλισμού είναι ότι ο εφοπλιστής έχει τη βούληση να ασκεί και ασκεί για λογαριασμό του τη ναυτιλιακή επιχείρηση που συγκροτεί το πλοίο και, εκτός από την απόλαυση των κερδών, επωμίζεται απεριόριστα και τον οικονομικό κίνδυνο από την εκμετάλλευση του. Εξάλλου, σύμφωνα με τις προαναφερθείσες διατάξεις, ο εφοπλιστής οφείλει να δηλώσει στη λιμενική αρχή του τόπου νηολογήσεως από κοινού με τον κύριο του πλοίου, ότι ο πρώτος θα εκμεταλλεύεται τούτο για δικό του λογαριασμό.
Εάν δεν γίνει η δήλωση αυτή, παράγεται μαχητό τεκμήριο ότι ο κύριος του πλοίου εκμεταλλεύεται αυτό για δικό του λογαριασμό, ότι δηλαδή είναι πλοιοκτήτης. Το τεκμήριο όμως αυτό είναι, όπως προαναφέρθηκε, μαχητό και δύναται να αποκρουσθεί από εκείνον που έχει έννομο συμφέρον, αν αυτός αποδείξει την εκμετάλλευση του πλοίου από τρίτον. Είναι δε ζήτημα πραγματικό σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, ποιος πράγματι έχει την εκμετάλλευση του πλοίου, δηλαδή ο κύριος αυτού ή τρίτος (ΑΠ 11/2009 ΕΝΔ 2009. 1, ΑΠ 5/2009 ΔΕΕ 2009. 800). Εξάλλου, από τις διατάξεις των άρθρων 84, 85, 105 παρ. 4 και 106 εδ. α` του ίδιου Κώδικα προκύπτει ότι ο εφοπλιστής, δηλαδή αυτός που εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του πλοίο που ανήκει σε άλλον, ευθύνεται από τις δικαιοπραξίες που ο πλοίαρχος συνάπτει, στα πλαίσια της εκτέλεσης των καθηκόντων του, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι συμβάσεις ναυτολόγησης των μελών του πληρώματος (άρθρο 53 του ΚΙΝΔ), υπέχει δηλαδή κάτω από τις ίδιες προϋποθέσεις την ίδια ευθύνη με τον πλοιοκτήτη, από δε τη διάταξη του άρθρου 106 παρ. 2 εδ. α` ΚΙΝΔ προκύπτει ότι παράλληλα με εκείνον ευθύνεται από τις δικαιοπραξίες αυτές και ο κύριος του πλοίου, αλλά μόνο «με το πλοίο» και μπορεί να εναχθεί γι` αυτές (ΑΠ 1549/2006 ΕλλΔ 2006. 436, Αρμ 2007. 549, ΑΠ 799/2001 ΕΝΔ 2001. 361).
Στην περίπτωση, όμως, της ύπαρξης εφοπλισμού του πλοίου, η έννοια του εφοπλιστή δεν έχει συνέπεια την υποβολή του στις ευθύνες πλοιοκτήτη, αλλά ο κύριος του πλοίου ευθύνεται δια του πλοίου για τις υποχρεώσεις του εφοπλιστή, όχι όμως και το αντίστροφο. Ο εφοπλιστής, δηλαδή, ευθύνεται μόνο για τις δικαιοπραξίες του ιδίου ή του πληρεξουσίου του και του πλοιάρχου, στα πλαίσια της εκτέλεσης των καθηκόντων του, όπως και για τις αδικοπραξίες των προστηθέντων του πλοιάρχου και πληρώματος (άρθρο 84 ΚΙΝΔ) (ΕφΠειρ 156/2002 ΕΝΔ 2002. 388, Δ. Καμβύση, «Ιδιωτικό Ναυτικό Δίκαιο», έκδ. 1982, σ. 292, Δ. Γεωργακόπουλου, «Ναυτικό Δίκαιο», έκδ. 2006, παρ. 19), αλλά όχι παραλλήλως με τον πλοιοκτήτη, αφού δεν είναι κατά νόμο δυνατή (νοητή) η σύγχρονη επί του πλοίου ύπαρξη πλοιοκτήτη και εφοπλιστή και, συνεπώς, δεν μπορεί να γίνει λόγος για τέτοια παράλληλη ευθύνη τους. Από καμιά διάταξη δεν προκύπτει υποχρέωση του εφοπλιστή για εκπλήρωση των υποχρεώσεων του κυρίου του πλοίου και μάλιστα εις ολόκληρο με τον τελευταίο.
Αυτό, άλλωστε, δεν είναι δυνατόν να νοηθεί, καθόσον, όπως προεκτέθηκε, στην περίπτωση της ύπαρξης εφοπλισμού του πλοίου ο εφοπλιστής είναι αυτός που εκμεταλλεύεται για λογαριασμό του το πλοίο και, συνεπώς, ο κύριος του πλοίου δεν αναλαμβάνει υποχρεώσεις γι` αυτό, η ανάληψη δηλαδή τέτοιων υποχρεώσεων από τον κύριο του πλοίου αντιστρατεύεται την ίδια την έννοια του εφοπλισμού (ΕφΠειρ 408/2008 ΕΝΔ 2009. 19). Ειδικότερα, από τον συνδυασμό των προαναφερθεισών διατάξεων 105 και 106 του ΚΙΝΔ προκύπτει, ότι για τις απαιτήσεις από τον εφοπλισμό ευθύνεται απεριορίστως ο εφοπλιστής, ενώ παράλληλη ευθύνη υπέχει και ο κύριος του πλοίου (νόθος παθητική εις ολόκληρον ενοχή), η οποία όμως είναι πραγματοπαγής και περιορισμένη, εφόσον ο τελευταίος ευθύνεται μόνο δια του συγκεκριμένου πλοίου και μέχρι την αξία αυτού, μπορεί δε να στραφεί και κατά του τελευταίου ο δανειστής του εφοπλιστή, για να αποκτήσει εκτελεστό τίτλο και κατ` αυτού (ΕφΠειρ 832/2008 ΕΝΔ 2009. 13, ΕφΠειρ 1109/2003 ΕΝΔ 2003. 453, ΕφΠειρ 156/2002 όπ. παρ., πρβλ. ΑΠ 991/1991 ΕΝΔ 1992. 70, Ι. Κοροτζή, όπ. παρ., τόμ. 2ος, έκδ. 2005, σελ. 80 επ., σημείωση Γ. Θεοχαρίδη κάτω από την ΕφΠειρ 746/2003 ΕΝΔ 2003. 368).
(ΠΗΓΗ: LAWDB.INTRASOFTNET.COM - NOMOS)