ΑΡΙΘΜΟΣ 255/2011 ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Α1` Πολιτικό Τμήμα
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Οπως προκύπτει από την 1302Β/19-11-2010 έκθεση επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών …,
την οποία επικαλείται και προσκομίζει ο αναιρεσείων, ακριβές επικυρωμένο αντίγραφο της υπό κρίση αιτήσεως
αναιρέσεως, με την κάτω από αυτή πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για την πιο πάνω αναφερόμενη
δικάσιμο, επιδόθηκε νομίμως και εμπροθέσμως προς την αναιρεσίβλητη. Επομένως, εφόσον η τελευταία δεν εμφανίσθηκε
κατά την προαναφερόμενη δικάσιμο, κατά την οποία εκφωνήθηκε η υπόθεση από τη σειρά του πινακίου, ούτε εκπροσωπήθηκε
με δήλωση πληρεξούσιου δικηγόρου της κατά το άρθρο 242 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ., πρέπει να προχωρήσει η συζήτηση παρά την
απουσία εκείνης που έχει κλητευθεί (άρθρο 576 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ.).
Κατά το άρθρο 1520 παρ.1 και 3 του ΑΚ, όπως αυτό ισχύει μετά το Ν. 1329/1983, ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο
διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας με αυτό και τα σχετικά με την επικοινωνία κανονίζονται ειδικότερα από το
δικαστήριο. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι η επικοινωνία του γονέα με το ανήλικο τέκνο του, ως καθιερούμενο δικαίωμα
εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο των διατάξεων που προβλέπουν την άσκηση του δικαιώματος και καθήκοντος των γονέων
για τη μέριμνα υπέρ του ανηλίκου τέκνου τους (άρθρα 1510 έως 1519 του ΑΚ) και απορρέει από το φυσικό δεσμό του αίματος
και του αισθήματος στοργής του γονέα προς το τέκνο, κατά τη ρύθμιση όμως αυτού του δικαιώματος λαμβάνεται υπόψη
πρωτίστως το αληθινό συμφέρον του τέκνου (ΑΠ 534/91), που υπάρχει, όταν η επικοινωνία συντελεί στην ανάπτυξη του ψυχικού
κόσμου και της προσωπικότητας του ανηλίκου. Το δικαίωμα της επικοινωνίας δεν αναιρείται από οποιαδήποτε υπαιτιότητα του
γονέα για τη διάσπαση της έγγαμης συμβιώσεώς του ούτε μπορεί να αποκλειστεί, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου η
άσκησή του με οποιοδήποτε τρόπο θα απέβαινε επιβλαβής για τον ανήλικο. Το συμφέρον του τέκνου, ως κριτήριο για τη ρύθμιση
του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα με το τέκνο, αποτελεί αόριστη νομική έννοια, που εξειδικεύεται από το δικαστήριο
ανάλογα με τις συνθήκες της συγκεκριμένης περιπτώσεως, συνεκτιμώντας τα πραγματικά περιστατικά που προκύπτουν με βάση
αξιολογικά κριτήρια, αντλούμενα από τους κανόνες της λογικής και το διδάγματα της κοινής πείρας, λαμβάνοντας υπόψη και τα
πορίσματα της εξελικτικής ψυχολογίας και παιδοψυχιατρικής.
Εξάλλου, κατά το άρθρο 559 αρ.19 του Κ.Πολ.Δικ., αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει
καθόλου αιτιολογίες ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζήτημα που ασκεί ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης.
Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, λόγος αναιρέσεως για έλλειψη νόμιμης βάσης της αποφάσεως ιδρύεται, όταν από τις
αιτιολογίες της δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που είναι αναγκαία για να κριθεί, αν στη συγκεκριμένη περίπτωση
συντρέχουν οι νόμιμοι όροι της ουσιαστικής διατάξεως που εφαρμόσθηκε ή δεν συντρέχουν, ώστε να αποκλείεται η εφαρμογή
της, καθώς και όταν η απόφαση έχει ανεπαρκείς ή αντιφατικές αιτιολογίες ως προς το νομικό χαρακτηρισμό των περιστατικών
που έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης (Ολ.Α.Π. 1/1999, 28/1997, 12/1995). Στην προκείμενη
περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο, ύστερα από ανέλεγκτη εκτίμηση των αποδείξεων,
δέχθηκε τα ακόλουθα: "Οι διάδικοι τέλεσαν νόμιμο γάμο στις 3-5-1997 στην Αθήνα, από τον οποίο απέκτησαν ένα ανήλικο τέκνο, τον ………………., ηλικίας σήμερα 11 ετών. Η έγγαμη συμβίωσή τους διασπάστηκε οριστικά τον μήνα Φεβρουάριο του έτους 1998 και τελικά ο γάμος τους λύθηκε αμετάκλητα
με την υπ` αριθμό 1917/2001 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Από τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των
διαδίκων, ο ανήλικος διαμένει με την μητέρα του στην ιδιόκτητη κατοικία της στην ... , στην οποία [εναγομένη], δυνάμει της
υπ` αριθμό 587/1999 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, έχει ανατεθεί οριστικά η επιμέλεια του ανηλίκου.
Ο ενάγων διατηρεί κατάστημα στο χωριό ... και διαμένει στο ... , επί μία εξαετία δε, δεν επιδίωξε την επικοινωνία του με το
ανήλικο τέκνο του". Στη συνέχεια το Εφετείο αναφέρει ότι κατά την επικοινωνία του ενάγοντος με το ανήλικο τέκνο του,
δυνάμει της 7892/2003 αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου, που ρύθμισε προσωρινά αυτό το δικαίωμα, το ανήλικο
αποκάλυψε "επανειλημμένες πράξεις ασέλγειας σε βάρος του από τον πατέρα του, με χάδια στα γεννητικά όργανα του παιδιού
απ` αυτόν και του ιδίου μπροστά στο παιδί, λέγοντάς του ότι με αυτό τον τρόπο του έκανε ένα τεστ. Οι ασελγείς πράξεις
σε βάρος του γίνονταν, σύμφωνα με τις αφηγήσεις του ανηλίκου προς την παιδοψυχίατρο ……………., όταν βρισκόταν μόνος
με τον πατέρα του στο αυτοκίνητο κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας τους και συγκεκριμένα κάποια Κυριακή που είχε αυτός
έρθει από την επαρχία για να τον συναντήσει. Περιέγραψε επίσης ο ανήλικος σκηνές μέθης του πατέρα κατά τις συναντήσεις του
και απρεπούς απέναντί του συμπεριφοράς.
Τη σοβαρή αυτή αποκάλυψη για το ως άνω πραγματικό γεγονός επιβεβαίωσε ο ανήλικος και κατά την αυτοπρόσωπη εμφάνισή
του στο Δικαστήριο (Εφετείο), στο οποίο τόνισε χαρακτηριστικά ότι η παρουσία του πατέρα του δημιουργεί σ` αυτόν αίσθημα
φόβου και ότι από τότε που ασέλγησε σε βάρος του δεν θέλει να τον ξαναδεί".
Και καταλήγει το Εφετείο, ότι "επιβάλλεται αποκλεισμός του σχετικού δικαιώματος (επικοινωνίας), εφόσον ο ενάγων διέπραξε
σοβαρό παράπτωμα σε σχέση με το παιδί. Ο αποκλεισμός είναι αναγκαίος χάριν προστασίας του συμφέροντος του τέκνου και η
εκτίμηση της υποκειμενικής πλευράς του συνδέεται κυρίως με την ανάγκη προστασίας του στο παρόν από την επιβάρυνση και τις
συνακόλουθες δυσμενείς επιπτώσεις που θα συνεπάγεται γι` αυτό μια επικοινωνία, η οποία θα είναι αντίθετη προς τη θέλησή
του". Ετσι όπως έκρινε το Εφετείο και απέρριψε την αγωγή του αναιρεσείοντος για ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας του με
το ανήλικο τέκνο του ως ουσιαστικά αβάσιμη, εξαφανίζοντας την πρωτόδικη απόφαση που είχε δεχθεί κατά ένα μέρος την αγωγή,
παραβίασε εκ πλαγίου την ουσιαστική διάταξη του άρθρου 1520 του Α.Κ. που εφήρμοσε, διαλαμβάνοντας στον υπαγωγικό
συλλογισμό του ανεπαρκείς και αντιφατικές αιτιολογίες που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο ως προς τη συνδρομή
εξαιρετικά σπουδαίου λόγου αποκλεισμού του δικαιώματος του αναιρεσείοντος για επικοινωνία του με το ανήλικο τέκνο του.
Ειδικότερα: 1) Ενώ αποδίδονται σε βάρος του αναιρεσείοντος επανειλημμένες πράξεις ασέλγειας, με χάδια στα γεννητικά όργανα
του ανηλίκου και του ιδίου με επιβεβαιωτικό σκοπό (ως τεστ) κατά μία Κυριακή, δεν καθίσταται σαφές, αν απέβλεπε ο
αναιρεσείων να διεγείρει ή ικανοποιήσει τη γενετήσια επιθυμία του ανηλίκου ή του ιδίου ή αμφοτέρων, ώστε να αρμόζει ο
προσδιορισμός "ασελγείς" στις πράξεις αυτές ή επρόκειτο για προσπάθεια διαπίστωσης της κανονικής αναπτύξεως των
χαρακτηριστικών του φύλου (άρρενος) του ανηλίκου, οπότε εκλείπει το ηθικώς επίμεμπτο της συμπεριφοράς και δεν μπορεί να
θεωρηθεί ως "σοβαρό παράπτωμα", που δικαιολογεί τον αποκλεισμό του δικαιώματος επικοινωνίας του αναιρεσείοντος με το
ανήλικο τέκνο του. 2) Ενώ δέχεται ότι ο αποκλεισμός του δικαιώματος επικοινωνίας του αναιρεσείοντος με το ανήλικο τέκνο του
επιβάλλεται λόγω της αντικειμενικής βαρύτητας του παραπτώματος σε βάρος του ανηλίκου, με τρόπο αντιφατικό στη συνέχεια
δέχεται ότι ο αποκλεισμός αυτός επιβάλλεται γιατί η επικοινωνία είναι αντίθετη με τη θέληση του ανηλίκου. 3) Ανεπαρκώς
αιτιολογείται η αναγκαιότητα πλήρους αποκλεισμού του δικαιώματος του αναιρεσείοντος, προς επικοινωνία με το ανήλικο τέκνο
του, με την ως άνω (κυρίως) συμπεριφορά του κατά μια και μόνον συγκεκριμένη ημέρα, χωρίς να αναφέρεται γιατί θα ήταν
εναντίον του συμφέροντος του ανηλίκου να επιτρέπεται στον πατέρα του να επικοινωνεί με αυτό υπό όρους (τόπου, χρόνου,
παρουσίας τρίτων κλπ.) αποκλεισμού της πιθανότητας εκδηλώσεως ανάλογης συμπεριφοράς του αναιρεσείοντος προς το
ανήλικο τέκνο του.
Επομένως ο δεύτερος, από το άρθρο 559 αρ.19 του Κ.Πολ.Δικ., όπως εκτιμάται και όπως συμπληρώνεται από τον Εισηγητή-
Αρεοπαγίτη (άρθρο 562 παρ.4 Κ.Πολ.Δικ.), λόγος αναιρέσεως είναι βάσιμος, ενώ παρέλκει η εξέταση του πρώτου λόγου
αναιρέσεως. Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση για
περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές (άρθρο 580 παρ. 3 Κ.Πολ.Δικ.).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την 7942/2007 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο,
που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές. Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος από δύο
χιλιάδες επτακόσια (2.700) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 8 Φεβρουαρίου 2011. Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του
στην Αθήνα στις 21 Φεβρουαρίου 2011.
