|
Ανθρωποκτονία εξ αμελείας – έγκλημα εκ παραλείψεως τελούμενο άρθρου 15 Π.Κ. – η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση είναι ειδική και μπορεί να απορρέει από πλέγμα γενικών καθηκόντων ή συμβατική σχέση – δεν αναιρεί
Απόφαση: 321/2011 - Ε' Τμήμα - Άρειος Πάγος
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρ. 302 παρ. 1 του ΠΚ, όποιος επιφέρει από αμέλεια το θάνατο άλλου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών. Κατά δε τη διάταξη του άρθρ. 28 του ιδίου Κώδικα, από αμέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του, είτε το πρόβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν. Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι για τη θεμελίωση της αξιόποινης πράξεως της ανθρωποκτονίας από αμέλεια απαιτείται η διαπίστωση, αφ' ενός μεν ότι ο δράστης δεν κατέβαλε την απαιτούμενη κατ' αντικειμενική κρίση προσοχή, την οποίαν οφείλει να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος κάτω από τις ίδιες πραγματικές καταστάσεις, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές, την κοινή πείρα, τη λογική και τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων, και αφ' ετέρου ότι είχε τη δυνατότητα να προβλέψει και αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο πρέπει να τελεί σε αντικειμενικό αιτιώδη σύνδεσμο με την πράξη ή την παράλειψη.
Η παράλειψη ως έννοια, ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, εφόσον το ένα σκέλος της ευθύνης συνίσταται στην μη καταβολή της προσοχής, δηλαδή σε παράλειψη. Όταν όμως η αμέλεια δεν συνίσταται σε ορισμένη παράλειψη αλλά σε σύνολο συμπεριφοράς που προηγήθηκε του αποτελέσματος, τότε για τη θεμελίωση της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, ως εγκλήματος που τελείται με παράλειψη, απαιτείται η συνδρομή και των όρων του άρθρου 15 του ΠΚ, κατά το οποίο, όπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του, τιμωρείται όπως η πρόκλησή του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος. Από την τελευταία αυτή διάταξη συνάγεται ότι αναγκαία προϋπόθεση της εφαρμογής της είναι η ύπαρξη ιδιαίτερης (δηλαδή ειδικής και όχι γενικής) υποχρέωσης του υπαιτίου προς ενέργεια, που τείνει στην παρεμπόδιση του αποτελέσματος, για την επέλευση του οποίου ο νόμος απειλεί ορισμένη ποινή. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να πηγάζει από ρητή διάταξη νόμου ή από σύμπλεγμα νομικών καθηκόντων που συνδέονται με ορισμένη έννομη σχέση του υπόχρεου ή από σύμβαση ή από ορισμένη συμπεριφορά του υπαιτίου από την οποία δημιουργήθηκε ο κίνδυνος επέλευσης του εγκληματικού αποτελέσματος. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει στην αιτιολογία να αναφέρεται και η συνδρομή αυτής της υποχρέωσης και να προσδιορίζεται ο επιτακτικός κανόνας δικαίου από τον οποίο πηγάζει. Η επιβαλλόμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της δικαστικής απόφασης, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ του ιδίου Κώδικα λόγο αναιρέσεως υπάρχει, προκειμένου για καταδικαστική απόφαση, όταν περιέχονται σε αυτή με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχτηκαν από την ακροαματική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι σκέψεις με τις οποίες έγινε η υπαγωγή των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόστηκε.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το σκεπτικό σε συνδυασμό με το διατακτικό της προσβαλλόμενης 7190/2010 απόφασης, που παραδεκτώς αλληλοσυμπληρώνονται, το..., από τα αποδεικτικά μέσα που κατ' είδος προσδιορίζονται σε αυτήν δέχθηκε ανελέγκτως ότι "Στις 16-5-2003 και ώρα 7 π.μ. ο...μετέβη με το γεωπόνο...στο φυτώριο ιδιοκτησίας του...προκειμένου να αγοράσει κάποια φυτά, την ίδια ημέρα και ώρα περίπου μετέβη στο φυτώριο ο...με το υπ' αρ. ......φορτηγό αυτοκίνητο ιδιοκτησίας του, στο οποίο ήταν ενσωματωμένος γερανός προκειμένου να μεταφέρει από το φυτώριο ένα ογκώδη φοίνικα ύψους περίπου εξήμισυ μέτρων φυτεμένο σε μεγάλη πλαστική γλάστρα. Την ως άνω μεταφορά την είχε αναθέσει σ' αυτόν ο ιδιοκτήτης του φυτωρίου.... Για τη φόρτωση βοηθούσε ως εργάτης που είχε προσληφθεί από τον ιδιοκτήτη του φυτωρίου και ο αλλοδαπός.... Το ανωτέρω δένδρο δέθηκε με δύο ιμάντες και στη συνέχεια τοποθετήθηκε με τη βοήθεια του γερανού σε οριζόντια θέση στο έδαφος προκειμένου να αρχίσει η ανύψωσή του για να φορτωθεί στο φορτηγό αυτοκίνητο. Όταν άρχισε η ανύψωση του φοίνικα με τον γερανό ο φοίνικας άρχισε να ταλαντεύεται και να περιστρέφεται με αποτέλεσμα να κτυπήσει τον...στο κεφάλι, ο οποίος έπεσε στο έδαφος κοντά στην αριστερή οπίσθια πλευρά του εν λόγω φορτηγού, με συνέπεια στις 23-5-2005 να επέλθει ο θάνατός του λόγω βαρυτάτων κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. Ο θανάσιμος τραυματισμός του...οφείλεται προεχόντως στην αμελή συμπεριφορά του...και του.... Ειδικότερα, η φόρτωση ενός τέτοιου ογκώδους φοίνικα έπρεπε να γίνει σε χρόνο που το φυτώριο θα ήταν κλειστό για το αγοραστικό κοινό αντίθετα ο Ζ. έδωσε εντολή στον Α. να προβεί στην εν λόγω φόρτωση σε χρόνο που το φυτώριο λειτουργούσε για το κοινό και ενώ ο ίδιος (Ζ.) απουσίαζε τόσον ο Α.ς όσον και ο αλλοδαπός εργάτης (δεύτερος κατηγορούμενος), ζήτησαν από τον...να απομακρυνθεί από το χώρο της φόρτωσης, χωρίς όμως να απομακρυνθεί σε ικανή απόσταση ο θανών. Εξάλλου ο τρίτος κατηγορούμενος που είχε την ευθύνη της πρόσδεσης του φοίνικα, έπρεπε να ελέγξει αν όντως ο θανών είχε απομακρυνθεί από τον χώρο φόρτωσης, πράγμα που δεν έπραξε. Επίσης, ο τρίτος κατηγορούμενος..., επέδειξε αμελή συμπεριφορά και διότι παρότι ο φοίνικας ήταν ογκώδης τον έδεσε μόνον με δύο ιμάντες, με αποτέλεσμα κατά την ανύψωσή του ο φοίνικας να κάνει ταλαντώσεις και περιστροφική κίνηση με αποτέλεσμα να κτυπήσει τον.... Ο πρώτος κατηγορούμενος έδωσε εντολή στους λοιπούς των κατηγορουμένων να ενεργήσουν μια τόσο επικίνδυνη φόρτωση σε χρόνο που το φυτώριο ήταν ανοιχτό για το αγοραστικό κοινό και μάλιστα χωρίς την παρουσία του, διότι σε αντίθετη περίπτωση, δηλ. αν το φυτώριο ήταν κλειστό, θα είχε αποφευχθεί το εν λόγω ατύχημα, ο δε...που είχε την ευθύνη της πρόσδεσης του φοίνικα αλλά και της απομάκρυνσης από το χώρο αυτό κάθε παρευρισκομένου δεν μερίμνησε περί αυτών με συνέπεια το θανατηφόρο ατύχημα. Αντίθετα ο αλλοδαπός εργάτης (δεύτερος κατηγορούμενος) δεν αποδείχθηκε ότι ενήργησε αμελώς στην συγκεκριμένη περίπτωση, γι' αυτό και πρέπει να κηρυχθεί αθώος και να κριθούν ένοχοι όπως κατηγορούνται ο πρώτος ...) και τρίτος ...) των κατηγορουμένων αλλά και ο πρώτος με το ελαφρυντικό 84 §2α ΠΚ". Ακολούθως, το άνω Δικαστήριο κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα της αξιόποινης πράξεως της ανθρωποκτονίας από αμέλεια με το ακόλουθο διατακτικό "Κηρύσσει τους α' και γ' κατηγορούμενους ένοχους και τον 1ο κατ/νο αθώο του ότι στις 16-5-03 στο ... από αμέλειά τους δηλαδή από έλλειψη της προσοχής την οποία οφείλουν κατά τις περιστάσεις που μπορούσαν να καταβάλουν επέφεραν το θάνατο άλλου χωρίς να προβλέψουν το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη τους και συγκεκριμένα ο μεν πρώτος κατηγορούμενος...υπό την ιδιότητά του ως ιδιοκτήτης φυτωρίου δεν έδωσε τις κατάλληλες οδηγίες στους άλλους δύο κατηγορουμένους...και...που εργάζονταν στο φυτώριό του προκειμένου να λάβουν όλα τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή ατυχήματος κατά την εκτέλεση εργασίας φόρτωσης ογκώδους βαρέος και επικίνδυνου πράγματος και συγκεκριμένα ενός φοίνικα, με αποτέλεσμα κατά την φόρτωση του επίδικου φοίνικα οι ανωτέρω εργαζόμενοι να μην α) θέσουν στέρεα τον κορμό του φοίνικα ώστε να μην ταλαντεύεται και β) φροντίσουν κατά την εκτέλεση της ανωτέρω επικίνδυνης ενέργειας να έχουν απομακρυνθεί και να είναι αδύνατη η προσέγγιση στο συγκεκριμένο χώρο της φόρτωσης για όλα τα άτομα που δεν σχετίζονται με την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας με συνέπεια όταν σηκώθηκε ο φοίνικας από τους προαναφερθέντες δύο κατ/νους για να φορτωθεί στη καρότσα του φορτηγού να κάνει κάποια ταλάντωση και να κτυπήσει συνέπεια αυτής της ταλάντωσης, ο...που ευρίσκετο στο σημείο εκείνο ως πελάτης του φυτωρίου, να τραυματισθεί δε θανάσιμα και συνέπεια του τραυματισμού του αυτού να επέλθει ο θάνατός του, ενώ οι ως άνω κατηγορούμενοι δεν προέβλεψαν το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη τους".
Με τις παραδοχές αυτές το Δικαστήριο της ουσίας διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του, την, κατά τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία αφού εκτίθενται σε αυτή με πληρότητα, σαφήνεια και χωρία αντιφάσεις ή λογικά κενά τα πραγματικά περιστατικά τα οποία προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία και θεμελιώνουν την υποκειμενική και αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος τούτου, που προβλέπεται και τιμωρείται από τις διατάξεις των άνω άρθρων, τις οποίες ορθώς εφήρμοσε. Ειδικότερα διαλαμβάνεται ο τρόπος τέλεσης του άνω ποινικού αδικήματος της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας με παράλειψη, εγκείμενη στο ότι ο αναιρεσείων υπό την ιδιότητά του ως ιδιοκτήτη φυτωρίου δεν έδωσε τις κατάλληλες οδηγίες στους...και...που εργάζονταν στο φυτώριό του, προκειμένου να λάβουν όλα τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή ατυχήματος κατά την εκτέλεση της εργασίας φόρτωσης του αναφερομένου φοίνικα και συγκεκριμένα δεν έδωσε οδηγίες σε αυτούς να δέσουν στέρεα τον κορμό του φοίνικα, ώστε αυτός κατά τη φόρτωση να μην ταλαντεύεται, ούτε έδωσε σε αυτούς οδηγίες να φροντίσουν να απομακρυνθούν από το συγκεκριμένο χώρο της φόρτωσης όλα τα άτομα που δεν είχαν σχέση με την εργασία της φόρτωσης, με συνέπεια, όταν σηκώθηκε ο φοίνικας από τους άνω εργαζομένους για να φορτωθεί στην καρότσα του φορτηγού, ο φοίνικας αυτός να κάνει ταλαντώσεις περιστροφικές με αποτέλεσμα να χτυπηθεί από το φοίνικα ο παρευρισκόμενος και μη απομακρυνθείς..., που ήταν πελάτης του φυτωρίου και να τραυματιστεί θανάσιμα και έτσι, κατά τις παραδοχές, ο κατηγορούμενος δεν προέβλεψε το αξιόποινο τούτο αποτέλεσμα.
Ειδικότερα, διέλαβε η προσβαλλόμενη απόφαση ότι ο άνω θανών είχε προσέλθει στο φυτώριο, προκειμένου, ως αγοραστής, να παραλάβει το φοίνικα αυτό, τον οποίο είχε αγοράσει από τον αναιρεσείοντα κατηγορούμενο. Υπό τα δεδομένα αυτά, εφόσον διαλαμβάνεται ότι ο αναιρεσείων δεν έδωσε τις κατάλληλες εντολές προς τους άνω εργάτες του, προκειμένου να αποτραπεί το θανατηφόρο αποτέλεσμα , αφού ως πωλητής του φοίνικα όφειλε να εκτελέσει ασφαλώς τη συμβατική του αυτή υποχρέωση, πράγματι υπήρχε και διαλαμβάνεται ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του αναιρεσείοντος προς αποτροπή του θανατηφόρου τούτου αποτελέσματος, η οποία θεμελιώνεται, υπό τα άνω δεκτά γενόμενα, στο σύμπλεγμα των γενικών καθηκόντων του που συνδέονται με ορισμένη έννομη σχέση και δη εκείνη της συμβατικής υποχρέωσης για παροχή του πωληθέντος φοίνικα από τον αναιρεσείοντα στον παθόντα κατά τρόπο ασφαλή για τη ζωή του τελευταίου. Έτσι, κατά την αιτιολογία, εφόσον ήταν υπόχρεος, συνεπεία της άνω ιδιότητός του να δώσει τέτοιες εντολές στους άνω εργάτες του προς εκπλήρωση της συμβατικής του υποχρεώσεως κατά τρόπο ασφαλή διαλαμβάνεται στην αιτιολογία και ο σχετικός επιτακτικός κανόνας δικαίου χωρίς να είναι αναγκαία και η ειδική μνεία του άρθρου 15 του ΠΚ (ΑΠ 1220/2008).
Περαιτέρω αναφέρεται στο σκεπτικό και το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης το είδος της αμέλειας του αναιρεσείοντος (μη συνειδητή). Όθεν ο εκ του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ΚΠΔ λόγος της αναίρεσης περί ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας είναι αβάσιμος. Απορριπτέος επίσης είναι και ο δεύτερος λόγος αναιρέσεως για παράνομη παράσταση της πολιτικής αγωγής αφού η προσβαλλόμενη απόφαση διέλαβε ειδική αιτιολογία και συγκεκριμένα ότι η άσκηση αυτής είναι νόμιμη και ουχί καταχρηστική λόγω του μικρού αιτουμένου ποσού αφού η παράσταση του πολιτικώς ενάγοντος συνδέεται και με την υποστήριξη της κατηγορίας.
Περαιτέρω, απορριπτέος είναι και ο πρώτος λόγος της αιτήσεως περί απόλυτης ακυρότητας της διαδικασίας εκ του ότι με το υπ. αριθ. 1251/ 2010 βούλευμα του...πιστοποιήθηκε η άσκηση υπ' αυτού (αναιρεσείοντος) έφεσης κατά της 63929/ 2010 απόφασης του...χωρίς να βεβαιωθεί η απώλεια του εγγράφου του ενδίκου μέσου της έφεσής του από τον αρμόδιο υπάλληλο της Εισαγγελίας ή του Πρωτοδικείου, καθόσον από την έλλειψη αυτή δεν προκαλείται κάποια ακυρότητα ούτε υφίσταται έννομο συμφέρον του αναιρεσείοντος για την πρόταση τέτοιου λόγου αφού ο ίδιος ζήτησε την ανασύσταση της δικογραφίας ώστε να συζητηθεί η έφεσή του. ακόμη προβάλλεται ότι δεν αναγνώσθηκαν οι αναφερόμενες αποφάσεις του...και...με αριθ. 5785/2007 και 6858/2009, αντίστοιχα, στο σημείο που αναφέρεται στα πρακτικά της προσβαλλόμενης απόφασης και ως εκ τούτου τα πρακτικά κατά τούτο είναι πλαστά και έτσι επήλθε ακυρότητα. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος προεχόντως ως αόριστος, αφού δεν προβάλλεται σε πιο άλλο σημείο της διαδικασίας ανεγνώσθησαν, σε κάθε δε περίπτωση η ανάγνωση αυτών σε άλλο σημείο της διαδικασίας δεν προκαλεί ακυρότητα. Ακόμη, η ανάγνωση αυτή των πιο πάνω αποφάσεων, που δεν ήταν αμετάκλητες, δεν προκαλεί ακυρότητα κατά το άρθρο 364 παρ. 2 Κ...ως απαράδεκτος είναι και ο τελευταίος λόγος αναιρέσεως, κατά τον οποίο η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται της ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας διότι δεν γίνεται μνεία των σχετικών ποινικών διατάξεων καθόσον με το άρθρο 50 παρ. 4 του ν.3160/2003 καταργήθηκε ως λόγος αναιρέσεως η μη παράθεση του άρθρου του ποινικού νόμου.
Τέλος αιτιολογημένα η προσβαλλόμενη απόφαση απέρριψε την ένσταση του κατηγορουμένου περί ακυρότητας του 3692/2006 κλητηρίου θεσπίσματος του..., αφού δέχθηκε ότι τούτο περιέχει όλα τα απαιτούμενα για την πληρότητά του στοιχεία και ειδικότερα καθορίζονται οι κατηγορούμενοι όπως προκύπτει και από την επισκόπηση τούτου, ενώ δια της αναφοράς ότι, προκειμένου να στηρίξει την καταδικαστική κρίση του το Δικαστήριο της ουσίας, έλαβε το υπόψη του τους μάρτυρες κατηγορίας που εξετάσθηκαν ενόρκως στο ακροατήριο ασφαλώς προκύπτει ότι έλαβε υπόψη του και την κατάθεση της πολιτικώς ενάγουσας...ως μάρτυρος προεχόντως προς υποστήριξη της κατηγορίας.
Συνεπώς οι περί του αντιθέτου αιτιάσεις είναι αβάσιμες.
Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί και καταδικαστεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (άρθρο 583 παρ. 1 ΚΠΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την υπ. αριθ. 282/28-9-2010 αίτηση του...Κ. , κατοίκου ..., για αναίρεση της 7190/2010 απόφασης του....
Επιβάλλει στον αναιρεσείοντα τα δικαστικά έξοδα, τα οποία ανέρχονται στο ποσό των διακοσίων είκοσι (220) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 14 Ιανουαρίου 2011.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 18 Φεβρουαρίου 2011.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
(ΠΗΓΗ: WWW.LAWNET.GR)
|